شهادت حضرت فاطمه (س)

بسم الله الرحمن الرحیم 
به مناسبت شهادت حضرت فاطمه (س) 
تحلیل گفتمان خطبه حضرت فاطمه س -مقدمه 
تاریخ و تقویم،  شهادت فاطمه زهرا سلام الله علیها را سیزدهم جمادی الاولی( هشتم دی) یا سوم جمادی الثانی(بیست و هشتم دی)ثبت کرده است. به مرور فاصله میان این دو تاریخ که حدود ۲۵ روز است ایام فاطمیه نامگذاری شد. خارج از اینکه کدام تاریخ، بیشتر قابل اتکاست و صرف نظر از اینکه  مراسم حداکثر  در همان دو روز یا در همه این ایام برگزار شود و هر کدام  چه کارکردهایی دارند؛ این گفتار به کند و کاو علمی سخنرانی مهم سیاسی، فرهنگی حضرت فاطمه زهرا (س)  مشهور به خطبه فدکیه  می پردازد.  شهرت این خطبه به فدکیه سبب ایجاد این  تصور نادرست شده است که گویا حضرت فاطمه  درباره فدک(قطعه زمین) سخن گفته است،  در حالی که  سخنرانی  آن حضرت (س) درباره  ناب ترین  اندیشه ها  و معارف دینی و موضوعات مختلف اعتقادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جامعه و  مشحون از استناد به آیات قرآن کریم با فصاحت و  بلاغت کم نظیر است. حتی آنجا که به طور غیر مستقیم درباره فدک سخن گفته است، به اصلاح  تفسیر و برداشت نادرست از آیات "ارث"در قران کریم پرداخته است که خود الگویی برای فهم و تفسیر  درست آیات قرآن کریم است. از این رو خطبه یا سخنرانی حضرت فاطمه (س) سندی پر افتخار و کم نظیر و یادگاری ماندگار از  پاره تن رسول خدا (ص) برای فهم وقایع  و حوادث حیات پیامبر( ص) و پس از آن است.   تحلیل و تبیین موضوعات و مسائل پرداخته شده در خطبه گره گشا در مهمترین مسائل و موضوعاتی است که مایه اختلاف میان مسلمانان بعد ارتحال پیامبر گرامی اسلام ص شده است. 
  درباره این خطبه کتاب ها، مقالات متعددی نگاشته شد. این‌ خطبه موضوع گفتگو ها و سخنرانی ها فراوانی قرار گرفت، اما درباره آنچه این گفتار بنا دارد به تحلیل آن بپردازد، کار چندانی تاکنون انجام نشده است این گفتار  قصد دارد با روش تحلیل گفتمان به تبیین و تحلیل سخنان فاطمه زهرا سلام الله علیها  بپردازد. حاصل کند و کاو علمی و  روشمند در  خطبه حضرت فاطمه (س)  می تواند  پایان بخش بسیاری از کشمکش ها و منازعات  بی اساس باشد. فهم دقیق این خطبه می تواند، بسیاری از  نکات مبهم و تاریک تاریخ اسلام را بر طرف کند و بسیاری از حقایق دیگر را نیز روشن تر کند. افزون بر آنکه  آغاز خطبه  شامل معارف و اندیشه های اعتقادی ناب است که در کمتر ماخذ دینی به این بلاغت و فصاحت آمده است.
در این گفتار،  ابتدا قلمروهای کلامی یا به بیانی ساده تر موضوعاتی که حضرت زهرا (س)  بدان اشاره فرمودند، بیان سپس به فراخور موضوع، پرسش های زیر مطرح  و پاسخ داده می شود.
پرسش ها در این تحلیل عبارتند از:
  حضرت فاطمه (س) به چه هویت هایی اشاره کرده است؟ 
 چه نکاتی را دختر پیامبر (ص) برجسته و با اهمیت کرده است؟ 
 صدیقه طاهره (س) خیر و شر یا خوب و بد  را  چگونه مرز بندی کرده است؟ 
حضرت زهرا (س) به چه کنش ها و اعمالی توصیه کرده است.؟ 
  پاره تن رسول خدا (ص)، چه زبان و گفتار معرفتی  برای بیان مقصود  خود انتخاب کرده است؟
پاسخ و تحلیل پرسش های مزبور ابهامات زیادی  را بر طرف می کند.
خداوند روح همه ارادتمندان و دلدادگان به حضرت فاطمه سلام الله علیها  را غریق رحمت و مغفرتش فرماید.
علیرضا قبادی
پژوهشگر و جامعه شناس دین