تأملی گذرا در ابعاد و کارکردهای نگران کننده ی شبکه ی نوظهور کلاب هاوس

کلاب هاوس، شبکه ی اجتماعی نوظهور متفاوت و گفت‌وگومحوری است که به کاربرانش این امکان را می‌دهد تا در اتاق‌های مجازی فارغ از هر محدودیتی با یکدیگر گفتکو و تبادل نظر کنند. این شبکه که ویژگی رادیوهای تعاملی را دارد از زمان انتشار نسخه اولیه اش تا به امروز رشد چشمگیری داشته است؛ به‌طوری که در کمتر از یک سال، تعداد کاربرانش به ۱۰ میلیون نفر رسید و در میان این کاربران رو به افزایش، حَسَبِ مشاهدات، حضور شخصیت‌های مشهور سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز بر محبوبیت و تأثیرگذاری آن افزوده است. شواهد و قرائن گویای این واقعیت است که این شبکه ی اغواگر اگر چه زمینه‌ی مناسبی را برای کاربران علاقمند به گفتگوهای علمی و تخصصی در هر حوزه و موضوعی را فارغ از هر محدودیت دانش و تخصص و طبقه‌ای فراهم کرده -که پیش از این در شبکه‌های مشابه تجربه نشده است- امکان دسترسی به هر نوع محتوا و آموزه‌های هنجارشکنانه را هم میسر ساخته است، و لذا موجب از میان رفتن تمرکز ذهنی و آرامش برخی از کاربران فاقد مهارت‌های سواد رسانه‌ای شده و متأسفانه عطش کنشگری در گفتگوهای مطول چندین ساعته و اغلب بی حاصل و گاه تابو و غیر متعارف و لهو، کاربرانی را بیش از پیش به این شبکه وابسته کرده است. علاوه بر بروز خطر اعتیاد به این نرم افزار گفتگو محور، متأسفانه بواسطه ی حضور برخی کاربران بی هویت و هنجار شکن و گفتگوهای خارج از عرف و ادب، شاهد کنش‌های شرم آور ولنگارانه، مبتذل و رهاشده از سوی برخی از فعالان نوجوان و جوان و حتی گروه‌های دیگر سنی در اتاق‌های مختلف مجازی این شبکه هستیم که می‌توان از آن به عنوان تهدیدی بالقوه برای کاربران و بویژه نوجوانان یاد کرد. از این رو لازم است کمی بیشتر با قابلیت‌ها و ویژگی‌های این نرم افزار متفاوت آشنا شویم.
قابلیت‌ها، ویژگی‌ها و ابعاد هنجارشکنانه و منحط کلاب هاوس
ابتدا باید خاطر نشان کرد که برای پیوستن به این شبکه باید ابتدا از سوی عضو کاربری دعوت نامه‌ای دریافت کنید و لذا به نظر می‌رسد که همین محدودیت عضوگیری، رغبت کاربران شبکه‌های اجتماعی را برای عضویت در این شبکه ی اجتماعی متفاوت، دوچندان کرده و لذا طی ماه‌های اخیر بازار خرید و فروش دعوت نامه عضویت هم داغ شده است. اگر چه این شبکه تعاملی بوده و دارای سرعت بالای تبادل اطلاعات از طریق اصوات است ولیکن برای ارسال متن، تصویر و کلیپ محدودیت جدی دارد و در عوض امکان خود تنظیم گری درونی و شبکه سازی با هم کیش، همشهری و هم وطنان و حتی همآلان و هم صنفان، این شبکه را در بین شبکه‌های اجتماعی برجسته ساخته و امکان پاسخگویی صریح سیاستمداران و دولتمردان به ادعاهای منتشره در فضای عمومی و مجازی کشور را بی واسطه فراهم ساخته است. در کنار این مزایا و محدودیت‌ها، این شبکه¬ی تعاملی، ایراداتی هم چون ضعف در کنترل محتوا (بواسطه ی صوتی بودن و همزمانی تبادلات)، امکان به اشتراک گذاری شماره مخاطبان و عدم امکان انجام تبلیغات را دارد که این مورد اخیر از منظر دارندگان کسب و کار در فضای مجازی ضعف عمده‌ای به شمار می‌آید. اما این شبکه ی تأمل برانگیز کلکسیونی از محتواهای هنجارشکنانه، مفسده انگیز و مجرمانه است که نظر به اهمیت آسیب‌هایی که کاربران نوجوان و جوان را تهدید می‌کند در ادامه و در این یادداشت به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره می‌شود تا در مدت زمانی که متولیان فضای مجازی کشور تمهیداتی چون نگارش پیوست فرهنگی را برای کنشگری کاربران در این شبکه تدوین می‌کنند والدین و اولیای تربیتی و فرهنگی کشور به درک بهتری از خطرات و آسیب‌های این شبکه نائل آیند تا بیش از این، نظام معرفتی و شناختی نوجوانان و جوانان کاربر متزلزل نشود و از هم فرو نپاشد.
مهم‌ترین کارکردهای چالش برانگیز و آسیب زای کلاب هاوس
- نشر اکاذیب، بازتاب اخبار غیر واقع و جعلی با هدف بی اعتماد کردن مردم به نظام اسلامی و دولتمردان خدوم و ایجاد تشویش در اذهان عمومی،
- تبلیغ سازمان و نهادهای تروریستی، شبکه سازی و عضو گیری،
- تبلیغ و ترویج قمار و شرط بندی‌های غیر متعارف،
- تبلیغ عقاید و افکار الحادی و کفر آمیز و ترویج اباحه گری و افکار دین ستیزانه به بهانه آزادی نشر افکار،
- ایجاد شبکه‌های قوادی و ترویج بی بند و باری با ترویج آموزه‌های پست مدرنیستی و ترجیح لذت طلبی و لذت جویی های غیر متعارف و غیر شرعی به هر وسیله و هر بهانه‌ای،
- ترغیب و تشویق کاربران نوجوان و جوان به انجام کنش و روابط مفسده انگیز نوپدید و ارتکای جرایم منافی عفت ذیل نام فانتزی‌های جنسی و …،
- نشر محتواهای مجرمانه و غیر متعارفی علیه عفت و اخلاق عمومی از جمله اشاعه‌ی فحشاء و منکرات،
- ترویج روابط خارج از زناشویی به بهانه‌ی ازدواج موقت و مشروعیت بخشی به ارتباطات جنسی تنوع طلبانه.
در یادداشت‌های آتی هر یک از این کارکردهای آسیب زا مورد نقد و بررسی جامع قرار خواهد گرفت.
محمد مهدی فتوره چی
مدیر علمی آموزشی انجمن سواد رسانه‌ای