مرکز مطالعات زنان و خانواده

1400/09/24

مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران وبیناری تحت عنوان " تجربه زیسته دختران مجرد قطعی و زنان مطلقه و تبعات روانشناختی آن " با  سخنرانی دکتر اعظم آهنگر- جامعه شناس و مدیر گروه مطالعات جامعه شناسی شهری موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران-، دکتر رضا غلامعلی زاده - روانشناس و مدرس دانشگاه- و مدیرجلسه دکترمحمد مهدی فتوره چی- مدیرکار گروه رسانه های نوین و خانواده مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران- در تاریخ چهارشنبه 24 آذرماه 1400 ساعت 12:30 لغایت 14 به آدرس وبیناری : http://vroom.ut.ac.ir/res برگزار کرد.

گزارش این وبینار در ذیل پوستر قابل مشاهده است.

تجربه زیسته دختران مجرد قطعی و زنان مطلقه و تبعات روانشناختی آن:

دربیست و چهارمین وبینار مطالعاتی مرکز، دکتر اعظم آهنگر سلابنی و دکتر رضا غلامعلی زاده ضمن بیان مساله، از منظر جامعه شناسی و روانشناسی تبعات تجرد قطعی زنان در جامعه را تشریح کردند.

در مقدمه این وبینار دکتر محمد مهدی فتوره چی بیان داشت " افزایش سن ازدواج، شکل گیری خانوارهای تک نفره، افزایش نرخ طلاق، تغییر سبک زندگی متاثر از فرهنگ غربی از جمله مسائلی است که جامعه در حال گذار ما را تهدید می کند." وی افزود" در حال حاضر حدود 13 میلیون نفر از هم وطنان مان در حال گذر از سن ازدواج هستند و جمعیت شناسان معتقدند افرادی که وارد سن 40 سالگی می شوند تمایل به  ازدواج در آنان بشدت کاهش می یابد و پس از سن 50 سالگی بندرت تن به ازدواج می دهند." دبیر این نشست مجازی پس از ارائه تعریفی از تجرد قطعی خاطر نشان کرد " تجرد قطعی پدیده ای است که در همه جوامع اعم از سنتی، مدرن، شهری، و روستایی در حال گسترش است تا جایی که در طی 10 سال گذشته شاهد کاهش 40 درصدی در امر ازدواج بوده ایم." مدیر گروه رسانه های نوین و خانواده مرکز در ادامه اظهاراتش گفت" طی 50 سال اخیر رقم تجرد قطعی در کشور بین 2 تا 3 درصد متغییر بوده است و در سال 1395 استان های یزد، خراسان(شمالی، جنوبی و رضوی) پائین ترین نرخ تجرد قطعی را داشته اند و طی سال های 75 تا 95 روند افزایش تجرد قطعی برای مردان 2برابر و برای زنان 3 برابر شده است." وی در خاتمه ضمن اشاره به نحوه کنشگری کاربران مجرد در کلاب هاوس گفت" چنانچه فکری برای کاهش این معضل نشود جامعه در آینده با چالش های فرهنگی و اجتماعی بیشتری مواجه خواهد شد."

دکتر اعظم آهنگر، سخنران نخست این وبینار ضمن ارائه تعریفی از تجرد قطعی به بیان مساله و تشریح اهمیت آن در جامعه پرداخت و ابراز داشت که  علل و عوامل مختلفی در ایجاد این معضل نقش دارد از جمله علل فرهنگی و اجتماعی، عامل اقتصادی خانواده ها و انگاره های ذهنی و بینش افراد.

مدیر گروه جامعه شناسی شهری موسسه مطالعات و تحقیقا ت اجتماعی افزود"  کاهش نرخ ازدواج و تغییرات ابعاد و شکل خانواده، سالمندی جمعیت و زمینه های فرهنگی و محدودیت های آن برای زندگی تجرد قطعی از جمله مواردی است که لزوم توجه به این مساله اجتماعی را آشکار می کند." این پژوهشگر اجتماعی در ادامه اظهاراتش به ذکر برخی از مفاهیم و متغییر های مولفه تجرد قطعی به مثابه سبک زندگی و تشریح آنها پرداخت و مزایای تجرد قطعی از نگاه افراد مجرد را بر شمرد؛ از جمله افزایش تمرکز بر اهداف شخصی، امکان تصمیم گیری مستقل و بدون محدودیت، انعطاف پذیری در انتخاب شغل و امکان ارتقای شغلی، استقلال از نظر زمان و مکان، امکان انتخاب سبک زندگی دلخواه، رهایی از مسئولیت های خانوادگی و آزادی در چگونگی سپری کردن اوقات فراغت.

این پژوهشگر اجتماعی در خاتمه به برخی از مشکلات و محدودیت های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و جنسی پیش روی افراد میانسال مجرد اشاره کرد؛ از جمله ترس از سالمندی، درماندگی در پاسخگویی به نیازهای جنسی، تنهایی و پیامدهای آن بویژه در شهرهای کوچک، چگونگی تامین مسکن امن و مطلوب، محدودیت های عرفی و ....

وی در خاتمه اظهاراتش افزود" دو دسته تجرد قطعی وجود دارد که یکی اجباری و دیگری اختیاری است؛ در تجرد قطعی اجباری به لحاظ فرهنگی مورد انتخاب واقع شدن در جامعه ما اغلب از سوی آقایان است؛ لذا فرد به سبب انتخاب نشدن و به زبان عامیانه خواستگار مناسب نداشتن به سن تجرد قطعی می رسد و دسته دوم تجرد قطعی انتخابی است که فرد بنا به دلایل شخصی انتخاب می کند که به تمامی پیشنهادات ازدواج پاسخ منفی داده و سبک زندگی مجردی را بر می گزیند. سبک زندگی و نگاه این دو دسته با هم متفاوت است و سازوکاری که برای زندگی انتخاب می کنند نیز متفاوت است."

دکتر رضا غلامعلی زاده سخنران دیگر این وبینار در ابتدای سخنانش گفت" باید دید پدیده دختران مجرد علت است یا معلول؟" وی بیان داشت" هدف از مطالعات تجرد زیستی، بررسی، توصیف، تبیین، کنکاش و واکاوی پدیده "مُجردماندن" یا "تجرد قطعی"جوانان از منظر روانشناختی، با نگرش نظام مند و با رویکرد کتابخانه­ای  تجربه زیسته در حوزه جامعه­شناختی بود." وی افزود" با تعریف مفاهیم جوان و جوانی، سنِ زیستی، سنِ عقلی، سنِ تقویمی، سنِ شرعی، سنِ حقوقی، هویت­یابی، فراینداجتماعی­شدن، تعهد و مسئولیت­پذیری و تجردزیستی به­عنوان معلول و نشانه­های علل و عوامل زیستی، روانی، اجتماعی،  برمبنای مکاتب و منظرهای روانشناختی و موانع اقتصادی ناشی از انگیزه­های فردی و تبعیت از گروه­های نوپدید در دنیا و فضای مجازی است که به نوعی سبکِ زندگی – برخلافِ فلسفۀ خلقت و اهداف زندگی و نیازهای بشری درحالِ دگردیسی و تبدیل به پدیده­ای هنجارگونه است؛ تجرد قطعی تبعات فردی- اجتماعی و روانشناختی عدیده و پیچیده­ای از جمله مشکلات و ناهنجاری­های رفتاری، بیماری­های روان­تنی و پیامدهای نامطلوب اجتماعی مانند انحرافات، تشکیل گروه­های نامتعارف و هنجارشکن، تحدید نهاد خانواده، فرزندآوری و بقایِ نسل را درپی داشته و به عنوان یک معضل نوپدید در روند صعودی و تشدید شونده قابل مشاهده است.

در پایان این وبینار سخنرانان مدعو به پرسش های مطروحه از سوی شرکت کنندگان پاسخ دادند.