1397/03/31

لینک گزارش سومین همایش ملی آسیب های اجتماعی ایران در صفحات 36 و 37 مجله مدت (دو ماهنامه خبری دانشگاه تهران )

 

افتتاحیه همایش

سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران با حضور استادان، پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های مختلف اجتماعی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

در آیین افتتاحیه این همایش که در روز چهارشنبه 30 خرداد ماه در تالار ابن خلدون و سالن شریعتی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور استادان دانشگاه ، پژوهشگران و دانشجویان علوم اجتماعی برگزار شد؛ رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران، سخنرانی کردند و از مرحوم دکتر محمد عبداللهی، رئیس اسبق انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز تجلیل شد.

به گزارش عطنا در این مراسم، حسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران، میرطاهر موسوی، دبیر علمی سومین همایش آسیب‌های اجتماعی ایران، ملیحه شیانی، رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، سارا شریعتی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، احمد مسجدجامعی، نماینده شورای شهر تهران و مسعود چلبی، استاد جامعه‌‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی  به ایراد سخنرانی پرداختند.بخش ویژه ای از مراسم افتتاحیه این همایش نیز به نکوداشت دکتر محمد امین قانعی راد، رئیس فقید انجمن جامعه شناسی ایران اختصاص خواهد یافت.همچنین هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی در نکوداشت مرحوم محمدامین قانعی‌راد، رئیس اسبق انجمن‌ جامعه‌شناسی ایران صحبت کرد و به تجلیل از مقام شادروان محمد عبداللهی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی پرداخت.

این همایش دو روزه با هدف تحقق وضعیت اجتماعی مناسب‌تر از جمله اقدامات موثر، شناخت، رصد و ارزیابی  و ارائه توصیه‌ها و تجویز‌های متناسب جامعه ایران است که نهاد‌های علمی و دانشگاهی در حیطه وظایف و مسئولیت‌های اجتماعی خویش به آن می‌پردازد.

در این همایش ۱۰ نشست تخصصی با عنوان‌های «مسائل و آسیب‌های اجتماعی زنان»، «سیاست‌گذاری در حوزه آسیب‌های اجتماعی»، «سلامت روانی و اجتماعی»، «مسائل و آسیب‌های اقتصادی»، «آسیب‌های حوزه خانواده»، «آسیب‌ها و مسائل جمعیتی»، «مسائل و آسیب‌های شهری با تاکید بر شهر‌های جدید»، «تجارب سازمان‌های مردم نهاد در حوزه آسیب‌های اجتماعی»، «ارزیابی انتقادی کارکرد نظریه پژوهش اجتماعی در حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی» و «رسانه‌ها، فضای مجازی و آسیب‌های اجتماعی» برگزار‌ شد.

محور‌های علمی برای برگزاری سومین همایش شامل مواردی همچون، دستاورد‌های مفهومی-نظری و رویکرد تاریخی-تحلیلی به آسیب‎های اجتماعی، سبب‌شناسی آسیب‌های اجتماعی، آثار و پیامد‌های آن، روند تغییرات و تحولات آسیب‌های اجتماعی در دهه‌های اخیر و آینده‌نگری آن، ارزیابی سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ها و ساختار مدیریت آسیب‌های اجتماعی و راهکار‌های پیشگیری و مداخله و کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی و شناسایی بستر‌ها و فرصت‌های موجود و امکان‌سنجی آن در کاهش آسیب‌ها و پرداختن به تحولات جهانی و آسیب‌های ناشی از آن است.

آسیب‌های اجتماعی شادابی را از جامعه گرفته است:

حسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران  در ابتدای سومین همایش آسیب‌های اجتماعی ایران که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد با تقدیر از مقام علمی مرحوم دکتر محمدامین قانعی‌راد (استاد برجسته جامعه شناسی که هفته گذشته درگذشت)، گفت: جامعه‌شناسی علمی از حدود 150 سال قبل شکل گرفته و انجمن جامعه‌شناسی ایران بعد از تأسیس در ابتدای دهه 70همایش‌هایی را درخصوص مسائل و آسیب‌های اجتماعی برگزار کرد. او با اشاره به برگزاری دو همایش در سال‌های 75و 79 با عنوان همایش‌ مسائل اجتماعی ایران گفت: در سال 81 نیز نخستین همایش آسیب‌های اجتماعی ایران و سال 91 دومین همایش آسیب‌ها برگزار شد و انجمن در راستای تعهد خود به مأموریت اصلی‌اش که مسائل اجتماعی ایران است، پرداخت. سراج‌زاده با اشاره به اینکه امسال و سال‌های اخیر در ارتباط با آسیب‌های اجتماعی در کشور شاهد شرایط خاصی بوده ایم، گفت: در سال‌های اخیر مسائل اجتماعی رو به افزایش بوده، مسائلی مثل طلاق، بیکاری، ازهم‌گسیختگی، خودکشی، فساد اداری و... که این مسائل به صورت مزمن درآمده و شادابی جامعه ایران را گرفته است.

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران گفت:آسیب‌های اجتماعی شادابی را از جامعه گرفته است.کارشناسان در سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی مطرح کردند: انباشت مسائل اجتماعی حل نشده جامعه را درگیر بحران می‌کند.

زنگ خطر افزایش آسیب‌های اجتماعی در کشور چند سالی است که به‌صدا درآمده و هراز گاهی شاهد ارائه آمارهای نگران‌کننده‌ای در این حوزه هستیم؛ از آمار کشف 2 تن مواد‌مخدر در اطراف مدارس گرفته تا جمعیت 11 میلیون نفری حاشیه نشین و... هم‌اکنون انواع آسیب‌های اجتماعی ازجمله طلاق، اعتیاد، حاشیه‌نشینی، فقر و.... به بخشی از مهم‌ترین معضلات کشور تبدیل شده‌ است و اهمیت پیگیری این موضوعات تا جایی است که از 3 سال پیش در سطح عالی مسئولان کشور و در حضور مقام معظم رهبری جلساتی در ارتباط با حل آسیب‌های اجتماعی تشکیل شده و تاکنون 5 معضل به‌عنوان اصلی‌ترین چالش‌های این حوزه شناسایی و برنامه‌هایی برای کاهش و کنترل آنها در حال انجام است. روز گذشته و بعد از 6 سال از برگزاری آخرین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور استادان برتر این رشته میزبان سومین دوره این همایش بود؛ همایشی که در آن کارشناسان نسبت به انباشت مسائل اجتماعی حل نشده در جامعه هشدار دادند و اعلام کردند این مسائل می‌توانند کشور را درگیر بحران کنند.

رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران با بیان اینکه برخی آسیب‌ها و مسائل در کشورمان به مرز بحران رسیده و به ابر چالش تبدیل شده است، گفت: فرسایش سرمایه اجتماعی، رابطه مردم و حکومت، قانون گریزی و قانون شکنی، بحران منابع آب و خشکی سرزمین که نحوه مواجهه با دو مورد اخیر و فرایندی که منجر به تشدید آنها شده، از جنس اجتماعی است و باید در چارچوب گفت‌وگو در مسائل اجتماعی به‌صورت جدی به آنها پرداخته شود. او گفت: برخی مسائل به‌صورت نامتعارف در جامعه بروز پیدا می‌کند مثل آزارهای جنسی در مدرسه‌ای در غرب تهران تا مسائلی که اخیرا در سیستان و بلوچستان بروز پیدا کرده است. البته از 2سال قبل در بالاترین سطوح اجرایی کشور و حکومتی توجه ویژه‌ای به مسائل اجتماعی شده که این توجه بسیار مثبت است. بر این اساس منابع، امکانات مالی و اساسی باید برای حل مسائل بسیج شوند. سراج‌زاده تأکید کرد: اگر توجه وسیع منابع همراه با تغییر رویکرد و شناخت عوامل ساختاری نباشد فقط باعث شکل‌گیری دستگاه‌های موازی و اتلاف منابع می‌شود. رئیس انجمن جامعه‌شناسی ایران گفت: برای توفیق در حل مسائل اجتماعی نیازمند حکمرانی دانش‌بنیان و دمکراتیک هستیم. همچنین باید بین 3رکن دانشگاه، نهاد قدرت و حکومت و حوزه عمومی و جامعه مدنی رابطه سازنده و مبتنی بر قواعد دمکراتیک شکل بگیرد در غیراین صورت توفیقی در مسائل اجتماعی نخواهیم داشت. سراج‌زاده تأکید کرد: برای تعامل سازنده باید اصلاحات و تغییرات بنیادین در رویکرد مدیریت اجتماعی ایجاد شود وگرنه انباشت مسائل اجتماعی حل نشده جامعه را درگیر بحران همه‌جانبه می‌کند.

مسائل اجتماعی تبدیل به حسابداری شده است:

در ادامه مراسم احمد مسجدجامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران گفت: رویکرد غالب درخصوص مسائل و آسیب‌های اجتماعی رفتن به سمت اعتبارات، تشکیلات و ساختارسازی است. او با بیان اینکه از منظر اعتبارات و بودجه، کمبودی نداریم، گفت: اکنون افزایش اعتبارات چندان مسئله‌ای را حل نمی‌کند آنچه فقدانش احساس می‌شود نظریه‌های پیرامون مسائل شهری و آسیب‌های اجتماعی است.

این عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه در همه اقدامات جنبه سخت‌افزاری غالب و نرم‌افزاری غایب است، گفت: مثلا در برنامه 5 ساله دوم شهرداری 32 بند به مهار و کاهش آسیب‌های اجتماعی و ساماندهی گروه‌های آسیب‌پذیر اختصاص یافته است و میزان اعتبارات مصوب مربوط به آسیب‌ها در 4 سال گذشته 3 هزار و 740 میلیارد ریال بوده که با بودجه‌ نهادهای ذیربط با این موضوع این رقم افزایش پیدا می‌کند در عین حال گزارشی مبنی‌ بر افزایش توان مدیریتی در این حوزه نداریم. وی گفت: حس عمومی در جامعه براین است که سطح تنش، اختلافات و نابسامانی‌ها در کشور در حال افزایش است.

به گفته مسجدجامعی، سازمان‌ها و نهادهای دولتی یا در حوزه آسیب‌ها فعال نیستند و یا اگر فعال هستند چون فاقد برنامه و تحلیل هستند راه به جایی نمی‌برند. اکنون خطرات زیادی شهر را تهدید می‌کند که حل آسیب‌های آن نیاز به مشارکت و همیاری و همفکری دارد. به‌گفته عضو شورای شهر تهران براساس نتایج پیمایش‌هایی که از سال 53 تا زمان دولت اصلاحات انجام شد مهم‌ترین عامل خوشبختی از نظر مردم وجود ارزش‌های متعالی بوده اما در پیمایش‌های بعدی، پول و ثروت رتبه اول خوشبختی را از آن خود کرده است. مسجدجامعی گفت: مناسبات و محاسبات ما در این زمینه برمبنایی می‌گردد که مسئله اجتماعی تبدیل به حسابداری شده یعنی در نظام برنامه‌ریزی، شهری و اجرایی همه‌‌چیز با حساب و کتاب سنجیده می‌شود و ما الگویی برای اداره درست شهر و فهم مهم‌تر ساختارها نداریم درحالی‌که نگاه اجتماعی- فرهنگی باید در مدیریت شهری مورد توجه قرار بگیرد.

به گزارش تهران۲۴،  احمد مسجد جامعی در سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران گفت: اکنون رویکرد غالب این است که وقتی حرف از مشکلات اجتماعی زده می‌شود بلافاصله ذهن‌ها به سمت اعتبارات، تشکیلات و بودجه می‌رود این در حالی است که مشکل ما داشتن نظریه پیرامون مسایل اجتماعی است و داشتن بودجه به تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند. متاسفانه جنبه نرم‌افزاری غایب و نگاه سخت افزاری غالب است.

مسجدجامعی گفت: گاهی اقدامات نتیجه عکس می‌دهد و دخالت دستگاه‌ها نه تنها به کاهش آسیب‌های اجتماعی منجر نمی‌شود بلکه آن را افزایش می‌دهد.تغییراتی که در دروازه غار تهران انجام شد یک نمونه از آن است. دیدیم که فضاهای سبز بهم پیوسته ایجاد شد در حالی که این فضاها نه تنها به مردم منطقه کمک نکرد بلکه به پایگاهی برای گسترش آسیب‌اجتماعی تبدیل شد.وی تأکید کرد: متأسفانه همه چیز با حساب و کتاب اقتصادی پیش می‌رود و الگویی برای فهم درست آسیب‌ها و ساختار اجتماعی و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی نداریم. این در حالی است که اگر راه نجاتی برای شهر وجود داشته باشد، نگاه فکری و اجتماعی است. امیدوارم نگاه اجتماعی را اصل گرفته و نگاه حسابداری فرعی‌تر تلقی شود.

یک درصد از کارفرمایان در کشورمان بانوان هستند:

در ادامه این همایش پنل‌های تخصص در حوزه‌های مختلف آسیب‌های اجتماعی برگزار شد. همچنین در این همایش الهه کولایی فعال امور زنان، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، اظهارداشت: مقاومت‌های پایدار برای بهبود جایگاه زنان وجود دارد و این مسئله جز با خواست نهادهای قدرت تغییر نخواهد کرد.وی  به سخنان مسجد جامعی اشاره کرد و گفت :برای حل مشکل آسیب‌های اجتماعی دچار مشکلات نرم‌افزاری و تولید دانش هستیم، ای کاش آقای مسجد جامعی در ادامه این همایش می‌ماند و مقالات علمی را می‌شنید. ما در نرم‌افزار مشکلی نداریم بلکه این سخت‌افزار است که اجازه استفاده از دانش برای حل مشکلات اجتماعی را نمی‌دهد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: بخش زیادی از مشکلات زنان و آسیب‌های اجتماعی به نهادهای مجری در بخش‌های مختلف بر می‌گردد هرچند که مسایل مربوط به زنان، جهانی است و جامعه بشری در آغاز هزاره سوم هنوز با این مسایل روبه‌روست. با اینکه مشکلات زنان خاص جامعه ایران نیست اما با توجه به سرمایه‌ای که در کشور داریم انتظار بیشتری درباره زنان می‌رود نه اینکه با جوامع آفریقایی و برخی جوامع آسیایی مقایسه شویم.کولایی تأکید کرد: همان‌طور که گفتم برای حل آسیب‌های اجتماعی و مسائل مربوط به زنان دچار فقر در ارائه پاسخ نیستیم بلکه مسأله اینجاست که حل این مشکلات به افراد غیرمتخصص سپرده می‌شود، مشکل دیگری که داریم این است که مسایل مربوط به زنان در کشورمان از سیاسی‌ترین موارد شمرده می‌شود.

این استاد دانشگاه همچنین افزود: نظام پدرسالار همچنان در دو حوزه خصوصی و عمومی وجود دارد و انقلاب سیاسی ما هنوز نتوانسته به خوبی جایگاه زنان را ارتقا دهد. لیست بلند بالایی از صحبت‌های مسئولان درباره زنان وجود دارد اما در فرایندهای مختلف می‌بینیم که در مقابل تغییر نقش‌ها مقاومت زیادی هست و کلیشه‌ها مدام در سینما، تلویزیون و کتاب‌های درسی بازتولید می‌شود.وی با اشاره به اینکه نقش زنان در توسعه غیرقابل چشم‌پوشی است، گفت:‌ ۴۰ سال پیش کشور ما تجربه‌ای داشت و در آن تجربه بر اساس یک رویکرد دینی و درونی الزام حضور زنان در ابعاد مختلف اجتماعی مطرح شد. یک فقیه دینی درباره حضور زنان در سیاست، حکم صادر کرد و این جزو معدود مواردی است که در جهان از فقهای دینی سراغ داریم. ایشان گفتند باید زنان در مقدرات اساسی کشور شرکت کنند اما در طول تمام این سال‌ها شاهد بودیم که کلیشه‌ها،فرهنگ ها و باورها تغییری نکرد .در طول این سال‌ها به شدت با این دیدگاه مقابله شد و کلیشه‌هایی که قالب‌های ذهنی افراد را شکل می‌دهند، همچنان بر بایسته‌های زن و مرد بودن تأکید دارد.

الهه کولایی استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران در پنل تخصصی مسائل و آسیب‌های اجتماعی زنان گفت: مشکلات و آسیب‌های اجتماعی زنان بخشی به کارکرد و عملکرد نهادهای مجری در سطوح مختلف و بخشی به مسائل و مشکلات جامعه بشری در دهه دوم هزاره سوم مربوط است. او گفت: ما از این مسائل در جامعه‌ای صحبت می‌کنیم که سرمایه عظیم اجتماعی علمی و انسانی آن انتظار بیشتری در رویارویی با این معضلات ایجاد می‌کند. به‌گفته او، براساس یک میراث تاریخی ده‌ها سال است که در کشور ما حل معضلات اجتماعی به متخصصان حوزه‌های غیرمرتبط واگذار می‌شود اما ما نیازمند این هستیم که به ظرفیت‌ها و امکانات عظیم انسانی در حوزه علوم انسانی و شعبات آن نگاه علمی‌تر و اجرایی‌تر داشته باشیم. کولایی تأکید کرد: موضوع زنان در کشور ما یکی از سیاسی‌ترین مسائل است و در موضوعات مرتبط با زنان به‌ناچار به بحث‌های سیاسی کشیده می‌شویم. به‌گفته کولایی نگاه ما به آسیب‌های اجتماعی و مسئله زنان بیشتر از جنس آسیب‌شناسی مربوط به حوزه توسعه است اما متأسفانه برنامه‌های توسعه در کشورهای جنوب شرق آسیا با قربانی شدن و نادیده گرفتن زنان همراه بوده است.

او با اشاره به اینکه کلیشه‌های جنسیتی به‌طور مرتب در همه‌جا ازجمله تلویزیون، کتب درسی، سینما و... بازتولید می‌شود، گفت: این درحالی است که ما شاهد افزایش حضور زنان در حوزه آموزش هستیم با وجود این تنها یک درصد کارفرمایان در کشورمان از بانوان هستند و در سیاست و قدرت نیز شاهد همین وضعیت هستیم.کولایی با بیان اینکه ما از آرمان‌های متعالی صحبت می‌کنیم، گفت: اما واقعیت این است که مقاومت‌ها کاملا به‌صورت پایدار تداوم پیدا کرده مگر اینکه نهادهای قدرت برای تغییر اراده‌ای داشته باشند.

مهریه و نفقه رانت زنان نیست:

تهران- ایرنا- استاد دانشگاه تهران گفت: مهریه و نفقه رانت زنان نیست بلکه ابزاری برای کاهش نگرانی خانواده ها و تعدیل کننده برخی قوانین است. کولایی همچنین با اشاره به افزایش چشمگیر زنان در حوزه آموزش گفت:‌ همان‌طور که می‌بینیم بر اساس کلیشه‌های «مرد نان‌آور» شغل‌ها به مردان اختصاص داده می‌شود و معلوم نیست زنانی که ازدواج نمی‌کنند یا می‌خواهند استقلال اقتصادی داشته باشند باید چکار کنند تنها یک درصد از کارفرمایان امروز جامعه ما زنان هستند و این نشان می‌دهد زنان از عرصه ثروت و قدرت بهره‌ای ندارند.وی تأکید کرد: واقعیت جامعه ما این است که با مقاومت‌های پایدار برای بهبود جایگاه زنان مواجهیم و این مسأله جز با خواست نهادهای قدرت تغییر نخواهد کرد. وقتش رسیده مجلس، دولت و دستگاه قضایی اراده تغییر این وضعیت را به نمایش بگذارند و این کار را انجام دهند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، الهه کولایی روز چهارشنبه در سومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران که در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد در سخنرانی با عنوان «کلیشه های جنسیتی آموزش اشتغال و زنان » با بیان اینکه نباید مشکلات و آسیب هایی اجتماعی زنان ایران را با دیگر کشورهای آفریقایی و آسیایی کمتر توسعه یافته مقایسه کرد، گفت: سرمایه های اجتماعی و علمی در ایران بسیار مطلوب است.
وی گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی حکم فقهی مبنی بر الزام حضور زنان در عرصه اجتماعی مطرح شد اما امروز برخی با احکام، عرف یا ساز و کارهای اجتماعی- فرهنگی سعی بر محدودیت حضور زنان در جامعه دارند.
وی افزود: سخنان پژوهشگران و اساتید دانشگاهی از سوی سیاستگذاران شنیده نمی شود و هنگامی که در خصوص موضوع زنان حرف زده می شود، شائبه سیاسی بودن مطرح می شود.
کولایی با بیان اینکه 40 سال پیش یکی از فقها با حکمی الزام حضور سیاسی، عمومی، اجتماعی زنان را در جامعه صادر کرد و خواهان این امر بود، زنان در مقدرات سیاسی کشور حضور داشته باشند، ولی امروز شاهد مقابله با این حکم از طریق دیگر احکام یا سازگار اجتماعی و فرهنگی هستیم.
این استاد دانشگاه افزود: امروز شاهد هستیم در برنامه های تلویزیونی و حتی کتاب های درسی دانش آموزان، حضور زنان در حوزه های خصوصی همچون خانه تبلیغ می شود.
وی اضافه کرد: انقلاب ها می توانند رژیم های سیاسی را تغییر دهند اما کلیشه فکری در حوزه زنان با انقلاب ها نیز تغییر نمی کند. در سال 57 ما دانشگاهی را می خواستیم به وجود آوریم، که پاسخگوی نیازهای جامعه باشد ولی این مهم میسر نشد در حالی که از توسعه کشور سخن می گوییم که هنوز اجزای آن را قبول نمی کنم.
وی اضافه کرد: سال هاست، سخنان و حرف های زیبا درباره حقوق زنان زده می شود ولی در عمل هنوز شاهد تبعیض هستیم. این حرفای زیبا باید بومی سازی شود و راهی به جز اصلاح برخی تفکرات نداریم.

زنان الویت مطالباتشان را اقتصادی کنند:

محمدعلی محمدی استاد دانشگاه بهزیستی و توانبخشی سخنرانی خود را با عنوان « نقش سلامت اجتماعی و روان در توسعه زنان ایران» آغاز و با بیان این آموزش بدون بازار کار برای زنان ایرانی تله است، گفت: در حالی که بخش زیادی از دانشگاهیان ما را زنان تشکیل می دهد که سهم آنان از بازار کار بسیار ناچیز است.وی با اشاره به این که حدود 60 درصد زنان تحصیل کرده کشور بی کار، هستند، اضافه کرد: بر خلاف تئوری های اجتماعی در ایران دانش سبب قدرت نمی شود.این استاد دانشگاه با بیان این که این شرایط سبب شده زنان دچار اضطراب شوند، گفت: زنان باید در مطالباتشان اولویت را به به اقتصاد بدهند و مسئولان کشور شغل را طلب کنند، زیرا داشتن شغل و در ادامه توانمند شدن مالی می تواند سبب دفع استرس از زنان شود.علی محمدی افزود: بسیاری از فعالان حوزه زنان در حالی پیگیر حقوق مدنی شان از جامعه هستند که هنوز وابستگی به سلطه اقتصادی دارند که این سبب استرس می شود.

60 درصد زنان تحصیلکرده بیکار هستند:

در ادامه این پنل محمد علی محمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌بهزیستی و توانبخشی با بیان اینکه زنان در ایران نیازمند کار بیشتر روی توسعه شخصیت و روان خود هستند، گفت: به مدیریت روان باید توجه بیشتری شود؛ چرا که نخستین مسئله زنان، توانمندسازی و قدرت است اما سلطه و استیلایی که روی زنان وجود دارد، همیشه دلهره و اضطراب ایجاد می‌کند و زنان از دیرباز در جامعه متحمل سلطه شده‌اند و این اضطراب ناشی از روابط قدرتی است که در جامعه در ارتباط با آن قرار می‌گیرد. محمدی با اشاره به موضوع آموزش و تحصیلات زنان گفت: تحصیلات بدون بازار کار برای زنان به مثابه یک تله است. هم‌اکنون 45 درصد ازکل فارغ‌التحصیلان کشور بیکار هستند که بخش قابل‌توجهی از آنان را زنان تشکیل می‌دهند تا جایی که 60 درصد زنان تحصیلکرده بیکار هستند. به گفته او در موضوع روانشناسی شخصیت و توانمندی روانی و ذهنی، زنان نیازمند کار روی خود و حکمرانی مطلوب بر ذهن و شخصیت خودشان هستند. او تصریح کرد: زنان به تبعیت از یک سنت، علاقه‌مند هستند از مهریه، نفقه، اجرت‌المثل و... بهره ببرند. مشاهدات من نشان می‌دهد که زنان اینها را جزو حقوق جدی و مدنی خود می‌دانند و ادامه همین رویه باعث وابستگی به سلطه می‌شود. او با بیان اینکه آنچه زنان باید مطالبه کنند، کار و اشتغال است، گفت: لازم است تا زنان مطالبه‌گری اشتغال، آزادی، توانمندی وجودی، مادی و فرهنگی داشته باشند. به گفته او در رویکردهای توسعه، زنان ما در نیازهای اساسی مثل شغل مانده‌اند که همین مسئله باعث می‌شود به سمت افسردگی و اضطراب بروند. محمدی با اشاره به آمار اشتغال زنان نیز گفت: 64 درصد زنان تحصیلکرده در بخش خصوصی به اشتغال مشغول بوده و فقط 33/3 درصد به بخش دولتی وارد که از این تعداد 16/3 درصد رسمی شده‌اند.

تأثیر سیاست‌های عمومی را به مردم نشان دهیم:

روزبه کردونی، رئیس مرکز روابط عمومی و دستیار حقوق شهروندی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پنل تخصصی نقد و ارزیابی سیاست‌گذاری در حوزه آسیب‌های اجتماعی با بیان اینکه ارزیابی سیاستگذاری آسیب‌های اجتماعی موضوع جذابی نیست، گفت: نخستین اقدامی که در این زمینه باید انجام شود این است که اهمیت ارزیابی سیاستگذاری را در حوزه زندگی روزمره مردم نشان دهیم و ثابت کنیم که این ارزیابی یک سوژه شیک و در انحصار قشر پژوهشگر نیست. او گفت: اگر به‌عنوان یک حوزه عمومی بتوانیم ارتباط ارزیابی سیاستگذاری را با زندگی و رفاه خود برقرار کنیم توجه بیشتری به این سیاستگذاری می‌شود. کردونی با بیان اینکه من در حوزه سیاست‌های اجتماعی به یک سیاست مشخص برخورد نکرده ام که اجرا یا پایان یافته باشد، گفت: نخستین گام در حوزه ارزیابی سیاستگذاری ارتباط مستقیم ارزیابی زندگی مردم است و تا مطالبه عمومی در سطح شهروندان، دانشگاهیان و فعالان به‌وجود نیاید، اتفاقی روی نمی‌دهد.

او با طرح این سؤال که چرا ارزیابی سیاستگذاری سوژه جذابی نیست و چالش‌های ارزیابی سیاستگذاری چیست، گفت: ما در ارزیابی سیاستی دچار چالش هستیم. ابتدا باید در زمینه ارزیابی به فهمی مشترک برسیم و بعد ببینیم که برای سیاستگذاری آسیب‌ها چه اقداماتی باید انجام دهیم، اما نخستین نکته اختلال در مفاهیم است به این معنا که ما مرز بین سیاست، تصمیم و برنامه را خلط می‌‌کنیم؛ چراکه هر سه این مفاهیم تعریف مشخصی دارند. به گفته کردونی اگر از گام اول عبور کنیم عدم‌قطعیت در اهداف سیاسی چالش دوم ارزیابی‌کننده است. یک سیاستمدار هرچه مبهم‌تر سیاست خود را اعلام کند در پاسخگویی چالش کمتری دارد اما از نظر ارزیابی‌کننده این مسئله یک چالش بزرگ است. دشواری در به‌دست آوردن داده‌ها موضوع دیگری بود که کردونی به آن اشاره کرد و گفت: ما در کشورمان با اخلال و اختلال داده‌ها مواجه هستیم. چندی قبل پروژه اطلس آسیب‌های اجتماعی و سرشماری کودکان بازمانده از تحصیل را داشتیم که بیش از 2 سال زمان برد؛ چراکه برای جمع‌آوری داده‌ها به رایزنی وزیر تعاون با وزیر مرتبط در حاشیه هیأت دولت نیاز داشتیم. او گفت: نکته بعدی مقاومت رسمی در برابر ارزیابی‌هاست به این معنی که وقتی وارد ارزیابی یک سیاست می‌شویم علی‌القاعده آن ‌را نقد می‌کنیم؛ سیاستی که ممکن است بر اثر یک نقد حرفه‌ای متوقف شود که قطعا در این مورد مقاومت‌هایی وجود دارد. کردونی تصریح کرد: اگر قرار باشد در حوزه ارزیابی سیاستگذاری آسیب‌های اجتماعی در کشور موفق شویم که منجر به تغییر سیاست و تأثیر روی زندگی مردم شود، باید از تک‌تک این واژه‌ها ابهام‌زدایی و ارزیابی سیاستگذاری باید از دست قشر خاص علمی خارج و عمومی شود. به گفته کردونی، باید مصادیق عینی از تأثیر سیاست‌های عمومی و اجتماعی در زندگی روزمره مردم را از واردات خودرو تا هدفمندی یارانه‌ها و حمایت از کودکان کار و خیابانی نشان دهیم.

گفت‌وگوی عمومی برای حل مسائل اجتماعی:

حسین راغفر، اقتصاددان در پنل مسائل و آسیب‌های اقتصادی، گفت: نابرابری فرصت‌ها اصلی‌ترین علت در بروز نابرابری‌هاست که به تفاوت در دسترسی به فرصت‌های اقتصادی و مشارکت‌های سیاسی و توانایی شکل‌دهی به زندگی تعریف می‌شود و این نابرابری‌ها موجب کژ‌کارکردی‌ها در نظام‌های سیاسی -  اقتصادی می‌شوند و فرصت شکل‌گیری جامعه عادلانه را از بین می‌برند. او گفت: نابرابری‌ها باعث بروز فساد در جامعه می‌شود که فساد سوء‌استفاده از قدرت برای عواید شخصی است و ریشه در مناسبات سیاسی دارد. راغفر با بیان اینکه علت بروز تنش‌های اجتماعی ریشه‌های فساد در جامعه است، گفت: شفافیت اصلی‌ترین عنصر در مقابله با فساد است. درحالی‌که فساد کنار گذاشتن مردم از تصمیماتی است که بر زندگی آنها اثر می‌گذارد. راغفر تأکید کرد: افول سرمایه اجتماعی یا اعتماد عمومی باعث فرسایش انسجام اجتماعی می‌شود و چنانچه انسجام جامعه از بین برود شاهد تفرقه در جامعه می‌شویم. همچنین نابرابری درآمد و ثروت باعث تنش‌های قومی و نژادی شده و جامعه مدنی ضعیف در نهایت منجر به از بین رفتن انسجام اجتماعی می‌شود.

راغفر با اشاره به نتایج یک تحقیق در بازه زمانی  1372 تا پایان 1392 گفت:در این بازه زمانی هر زمان با تحولات اقتصادی روبه‌رو شدیم شاهد تغییرات در میانگین نرخ ازدواج و طلاق بودیم؛ زمانی که فقر بیشتر شد، نرخ ازدواج کم و نرخ طلاق زیاد شده است. به گفته او از سال 1385 به بعد و بعد از روی کار آمدن دولت نهم اگرچه شاهد روند افزایش ثروت بودیم اما وقتی نرخ ارز افزایش پیدا کرد، باعث کاهش قدرت اقتصادی مردم و فقیرتر شدن خانواده‌ها شد. از سوی دیگر، شاهد رشد اشکال مختلف سرقت در کشور در سال‌های 90 و 91 که نرخ ارز افزایش پیدا کرد، بودیم. در این سال‌ها بیشترین نرخ خودکشی با 39/67 درصد مربوط به جوانان 18 تا 24 سال بود که روزانه 11 خودکشی در کشور به ثبت رسید. رشد قتل عمد در کشور نیز همپوشانی با بدتر شدن وضع اقتصادی دارد و اعتیاد نیز در بازه زمانی سال‌های 73 تا 92 در مناطق مختلف کشور روند صعودی داشته است. راغفر با اشاره به راهکارهای ارتقای سرمایه اجتماعی در کشور گفت: اعلام عفو عمومی به بازسازی اعتماد عمومی کمک می‌کند. همچنین گفت‌و‌گوی عمومی می‌تواند راه‌حل مناسبی را برای حل مسائل اجتماعی و تضارب آرا فراهم کند. کاهش نابرابری‌ها مسئله دیگری بود که راغفر به آن اشاره کرد و گفت: در شرایطی هستیم که نابرابری‌ها در 60 سال گذشته به طرز بی‌‌سابقه‌ای افزایش داشته و بخشی از جامعه فاقد حداقل‌های زندگی شده‌اند. تبیین سیاست‌ها برای امیدوار کردن گروه‌های پایین جامعه به بازسازی اعتماد عمومی کمک می‌کند. به گفته وی، شفاف‌سازی فرایندها به معنی مقابله با فساد و مشخص کردن اینکه درآمدهای عمومی سازمان‌ها و نهادها از کجا می‌آید و کجا توزیع می‌شود، بخشی از فرایند بازسازی اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی است.

در سده اخیر جامعه ایران با مطالبات گسترده‌ای رو به رو شده:

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا، میرطاهر موسوی، دبیر علمی سومین همایش آسیب‌های اجتماعی ایران، روز چهارشنبه درسومین همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران افزود: در سده اخیر جامعه ایران با مطالبات گسترده‌ای رو به رو شده که در نتیجه آن فرصت و آسیب‌هایی نیز ایجاد شده است.وی خاطر نشان کرد: سرعت، تنوع و چندلایه بودن این تغییرات در دهه‌های اخیر الزاماتی را برای سیاستگذاران اجتماعی فراهم می‌کند تا این مسیر را به صورت منظم رصد و با پرداختن به آسیب‌ها، روند امکان‌شناسی در بهبود شرایط جامعه را جست و جو کنند.

جامعه بستر و زمینه­ ساز شکل­ گیری تغییرات و تحولات اجتماعی بوده و نوع مواجه و سامان­‌ بخشی به آنها نشان دهنده میزان کارائی جامعه و نهادهای آن است.تغییرات اجتماعی به عنوان جزء جدایی‌­ناپذیرجامعه نشانه پیشرفت و یا پسرفت در حیات جمعی شهروندان نبوده و بلکه اثربخشی و یا عدم اثربخشی نشانگان اصلی در نظم و همبستگی و پیشرفت و توسعه خواهد بود.از سوی دیگر، الگوی عمل و نظام هنجاری پذیرش شده توسط افراد و گروه‌­های اجتماعی ارتباطی گسست­‌ناپذیر با راست کارکردها و کژکارکردها داشته و اهمیت نقش سیاستگذاری اجتماعی (اعم از حاکمیتی و عرصه عمومی) را نمایان می‌­کند.

تجارب تاریخی و اجتماعی نشان می­‌دهد که هرچه تغییرات اجتماعی و الگوهای کنش جمعی برگرفته از نظام ارزشی مقبول و برخاسته از جوشش هنجاری در بطن و متن جامعه و در قالب عرصه عمومی بوده و در روندی تدریجی با «تجربه و زیستگی جمعی» شکل یابد، امید به ماندگاری این الگو بالا بوده و می­توان امید داشت که کژکارکردها و ناهنجاری­‌های اجتماعی، کنترل شده و موجب بحران­‌آفرینی نباشد.

عدم توجه به قاعده پیش گفته و همچنین اشتیاق و شتاب عرصه­‌های حاکمیتی در به انقیاد کشیدن عرصه عمومی و هنجارهای تجربه شده آن، هندسه ناموزونی را شکل می‌دهد که حاصلی بجز تغییرات اجتماعی عمودی، دستوری و بخشنامه‌­ای نداشته و غالباً نگاه‌­های خاص‌­گرایانه غلبه یافته و نظام ارزشی و هنجاری مقبول جامعه را به حاشیه می­برد.دقیقاً در همین اوضاع است که عرصه عمومی توسط عرصه سیاسی بلع و روند بیگانگی­‌ها، زوال همبستگی و سرمایه اجتماعی، کاهش نظم، واگرایی ها شکل گرفته و گونه­‌های متنوعی از مسائل و آسیب­‌ها جامعه وشهروندان را به ناکامی و حرمان نزدیک می­‌کند.

پرواضح خواهد بود که ناکارآمدی در حوزه اجتماعی در پیوند دائم با ناکارآمدی سیاسی و مدیریتی بوده و تشدید انواع نابرابری­‌های طولی و عرضی در یک رابطه­ «هم افزایانه»، آسیب­‌ها را تولید و تکثیر می­‌نماید.

شرایط حاضر جامعه ایران حاکی از آن است که:

• آسیب‌­های اجتماعی فراوانی بالاتری یافته و افراد بیشتری را به کام خویش فرو برده است.
• سنخ و گونه آسیب­‌ها و عناوین آن بسط و گسترش قابل توجهی یافته است.
• سرعت شکل­‌گیری و پیدایش و تغییر شکل آسیب­‌ها و تبدیل آنها به گونه­‌های جدید و تلفیقی به صورت قابل ملاحظه‌­ای افزایش یافته است.
• آسیب­‌های اجتماعی وضعیت «چند لایگی» یافته و طبعاً برنامه‌­ریزی برای کاهش آن نیز مستلزم عزم ویژه ملی و روش­‌های خاص است.
• بر خلاف نظراتی که گاهی تحت عنوان «فروپاشی اجتماعی» مطرح می­‌شود، وضعیت اینگونه نبوده و جامعه ایران به صورت توأم و همزمان از پتانسیل­‌ها و منابع ارزشمند و فرصت­‌هایی برخوردار است که می­‌تواند مورد توجه قرار گیرد ولی در عین حال گسترش آسیب­‌ها تبدیل به یک مسئله مهم اجتماعی شده و نیاز به سیاستگذاری اجتماعی جامع، واقع­‌بینانه و فارغ از رویکرد سیاسی و خاص­‌گرایانه خواهد داشت.

بی­‌مناسب نخواهد بود که اشاره شود در دو سال اخیر در سطح دست­اندرکاران مدیریت کشور موضوع مسائل و آسیب‌­های اجتماعی مورد توجه کانونی واقع و با برگزاری جلسات متعدد سندی تحت عنوان «تقسیم کار ملی» مبناء اقدامات قرار گرفته است.با مغتنم شمردن عزم و اراده حاصله در مجموعه مدیریتی کشور به اختصار دو نکته قابل یادآوری خواهد بود.یکم: در تدوین دستورالعمل تقسیم کار ملی مشورت کافی با اصحاب اندیشه و دانشگاهیان و فعالان موثر اجتماعی و نهادهای فعال در عرصه عمومی صورت نپذیرفته و لذا کاستی­ها و یک جانبه‌­نگری در این سند و عطف توجه بیشتر به جنبه­‌های سطحی و نمادین از جمله نواقص جدی است.

دوم: نحوه اولویت سنجی و پذیرش دسته­‌بندی­‌های ارائه شده در سند مشخص نبوده و ضمن قابل تأمل بودن بعضی از عناوین آسیب­‌های منتخب و نحوه مدیریت و ساماندهی آن، به طوری که امکان اجرائی شدن سند را فراهم آورد جای بحث و تأمل جدی خواهد بود.امیدواریم با مباحث پیش­‌بینی شده در قالب همایش حاضر فرصتی فراهم شود تا بتوان با بررسی دقیق، علمی و بی طرفانه کمک شایسته به اصلاح و تقویت این سند شود.برای تحقق وضعیت اجتماعی مناسب­تر از جمله اقدامات موثر، شناخت، رصد، ارزیابی و ارائه توصیه‌­ها و تجویزهای متناسب جامعه ایران است که نهادهای علمی و دانشگاهی در حیطه وظایف و مسئولیت­‌های اجتماعی خویش به آن می­‌پردازند.

لذا طی دو دهه اخیر با ابتکار انجمن جامعه‌­شناسی ایران در دو نوبت همایش ملی آسیب­‌های ایران در سال­های 1380 و 1391 برگزار و ضمن تبادل نظر پژوهشگران و اساتید و دانشجویان و فعالان اجتماعی، نتایج حاصله در 14 جلد کتاب و در قالب مجموعه مقالات منتشر و در اختیار دست­اندرکاران و علاق­مندان قرار گرفته است.وی با اشاره به برگزاری 10 پنل و ارائه بیش از 50 مقاله در آنها، گفت: از جمله نشست‌هایی که در این همایش بررسی می‌شود، می‌توان به نشست‌های تخصصی مسائل و آسیب‌های اجتماعی زنان، نقد و ارزیابی سیاستگذاری در حوزه آسیب‌های اجتماعی، سلامت روانی و اجتماعی، مسائل و آسیب‌های اقتصادی، آسیب‌های حوزه خانواده، آسیب‌ها و مسائل جمعیتی، مسائل و آسیب‌های شهری با تاکید بر شهرهای جدید، تجارب سازمان‌های مردم نهاد در حوزه آسیب‌های اجتماعی، ارزیابی انتقادی کارکرد نظریه پژوهش اجتماعی در حل مسائل اجتماعی و آسیب‌های فضای مجازی اشاره کرد.

مطابق برنامه‌­ریزی‌­های صورت پذیرفته مقدمات سومین نوبت از همایش ملی آسیب­‌های اجتماعی ایران در قالب همکاری مشترک انجمن جامعه­‌شناسی ایران و دانشگاه تهران (مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران) از پائیز 1396 آغاز و با یاری خداوند متعال در واپسین روزهای بهار 1397 برگزار ­‌گردید.

محورهای علمی برای برگزاری سومین همایش شامل موارد زیراست:

1. دستاوردهای مفهومی ـ نظری و رویکرد تاریخی ـ تحلیلی به آسیب­‌های اجتماعی؛
2. وضعیت موجود آسیب­‌های اجتماعی؛
3. سبب­ شناسی آسیب‌­های اجتماعی، آثار و پیامدهای آن؛
4. روند تغییرات و تحولات آسیب­‌های اجتماعی در دهه­‌های اخیر و آینده‌­نگری آن؛
5. ارزیابی سیاستگذاری‌­ها، برنامه­‌ها و ساختار مدیریت آسیب­‌های اجتماعی؛
6. راهکارهای پیشگیری، مداخله، کنترل و کاهش آسیب­‌های اجتماعی؛
7. شناسایی بسترها، فرصت‌­های موجود و امکان­‌سنجی آن در کاهش آسیب­‌ها؛
8. تحولات جهانی و آسیب­‌های اجتماعی ناشی از آن.

و همچنین موضوعات پیشنهادی برای ارائه مقالات توسط پژوهشگران ارجمند در 11 عنوان کلی اعلام شد:

1. آسیب­های خانواده (همسرآزاری، خشونت خانگی، طلاق، باهم باشی و ...)
2. آسیب­‌های جامعه زنان (خشونت علیه زنان، زنانه شدن فقر، تن­ فروشی و ...)
3. آسیب­‌های شهری و سکونت­گاهی (آسیب­های ناشی از حاشیه ­نشینی، مسکن نابهنجار، تکدی­ گری و ...)
4. آسیب­‌های کودکان، نوجوانان، جوانان، سالمندان (کودکان کار و خیابان، کودک ­آزاری، دختران فراری، ازدواج کودکان، رفتارهای جنسی کودکان و نوجوانان، سالمندآزاری و ...)
5. آسیب­‌های حوزه سلامت اجتماعی و روانی (بحران هویت، آنومی، خودکشی، خودآزاری و ...)
6. بزهکاری، جرم و جنایت (وندالیسم، قتل، سرقت، قاچاق انسان، قاچاق اعضای بدن و ...)
7. اعتیاد و قاچاق مواد مخدر (اعتیاد و قاچاق مواد مخدر سنتی و صنعتی، پیامدهای اعتیاد و ...)
8. آسیب‌­های نوپدید (اعتیاد اینترنتی، آسیب­‌های فضای مجازی و ...)
9. آسیب­‌های اقتصادی (قاچاق کالا، فساد اداری و جرایم مالی و اقتصادی، پول­ شویی و ...)
10. رفتارهای جنسی نابهنجار (انحرافات جنسی، رفتارهای پرخطر جنسی و ...)
11. فراتحلیل آسیب‌­های اجتماعی در هر یک از موضوعات دهگانه فوق.

با به فرجام رسیدن روند دریافت چکیده مقالات، جمعاً تعداد 550 چکیده دریافت و پس از انجام مراحل داوری تعداد 386 چکیده انتخاب گردید که در قالب کتاب مجموعه چکیده مقالات تقدیم اندیشمندان، پژوهشگران، سیاستگذاران و برنامه‌­ریزان و دست­اندرکاران کشورمان می‌­گردد.ازجمله ویژگی های و نقاط قوت چکیده های دریافتی، حضورفعال و موثر پژوهشگران جوان از سراسر کشور به عنوان نویسنده و همچنین وجود چکیده های متعدد با جهت گیری مسائل و آسیب های مربوط به استان ها و شهرستان های مختلف کشور به همراه توصیه ها و راه کارهای بومی است.بدیهی است که مقالات دریافت شده از چکیده­‌های حاضر طی مجلدات جداگانه‌­ای آماده و منتشر خواهد شد.در انتها لازم می‌­دانم با اغتنام فرصت از کلیه اعضای گرانقدر انجمن جامعه شناسی ایران، اساتید و پژوهشگران، دانشجویان، فعالان عرصه عمومی تقاضا نمایم با حضورفعال و موثرخویش در 30 و 31 خردادماه سال جاری یاری رسان دست اندرکاران همایش و راهنما باشند.

چو غنچه گرچه فرو بستگیست کار جهان                   تو همچو باد بهاری گره­ گشای باش

مطالعات صورت گرفته ازجمله شمار بالای مقالات ارائه شده در این همایش نشان دهنده عمق آسیب ها در حوزه زنان و خانواده است:

به گزارش خبرنگار اجتماعی ایرنا ملیحه شیانی رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران گفت: برخی از آسیب ها تولیدکننده آسیب های دیگر هستند و با خود مشکلات دیگری مانند فقر و بیکاری را به دنبال دارند؛ موضوعی که در چکیده بسیاری از مقالات ارائه شده به این همایش بر آن تاکید شده است. وی اظهار داشت: آسیب ها به صورت زنجیره ای در جامعه رخ می دهند که به هر کدام باید توجه خاص شود و برنامه ریزی های ویژه ای با نگاه جامعه شناسی برای آنها طراحی شود و مورد تحلیل قرار گیرد.رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران افزود: بر همین اساس بود که در سومین همایش ملی آسیب های اجتماعی ایران جایگاه ویژه‌ای را در حوزه زنان و خانواده درنظر گرفتیم. شیانی ادامه داد: 557 چکیده مقاله به سومین همایش آسیب های اجتماعی ایران ارائه شد که 391 مورد از آنها پذیرش شدند؛ از این تعداد 72 چکیده مقاله در حوزه خانواده و 62 عنوان چکیده مقاله در حوزه زنان است. وی ادامه داد: مقالات رسیده به این همایش در 11 محور و در قالب نشست‌ها و پنل هایی در دو روز برگزاری همایش ارائه خواهد شد.رئیس مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران تأکید کرد: امیدواریم برگزاری اینگونه همایش‌ها تلنگری برای برنامه ریزان در راستای کاهش آسیب های اجتماعی باشد.

20 سال تأخیر در پرداختن به آسیب‌های اجتماعی:

علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که از جمله سخنرانان این همایش بود، ناامنی روانی را نخستین علت اعتیاد به‌عنوان یک آسیب اجتماعی برشمرد و گفت: این موضوع در میان افراد شاغل به‌هیچ‌وجه کمتر از بی‌کاران نیست، بلکه در بسیاری از موارد بیشتر است. علی ربیعی در نشست تخصصی «ارزیابی انتقادی کارکرد نظریه پژوهش اجتماعی در حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی»، افزود: امروز همه اتفاق‌نظر دارند که ریشه مسائل ایران، اجتماعی است؛ حتی دغدغه‌های اقتصادی نیز تحلیل اجتماعی و روانی می‌شود. وی در ادامه توضیح داد: در سال 1391 موفق به برگزاری همایش آسیب‌های اجتماعی نشدیم، زیرا در آن دوره گفته شد که بیان آسیب‌های اجتماعی موجب سیاه‌نمایی می‌شود، اما اکنون در مورد آسیب‌های اجتماعی گفته می‌شود که 20 سال در پرداختن به موضوع تأخیر شده، بنابراین هنر ما این است که این فرصت را برای ارائه راهکار و سیاست‌گذاری درست مغتنم بشماریم.

وزیر رفاه، با تأکید بر اینکه حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی از طریق جامعه‌شناسان و اندیشمندان اجتماعی میسر می‌شود، افزود: اگرچه معمولا علت اصلی طلاق، مسائل اقتصادی (بی‌کاری و فقر عنوان می‌شود)، اما سه عامل نخست طلاق، «ناهمگونی زن و مرد و به‌هم‌خوردن ساختار قدرت در خانواده»، «سوءظن» و «فقدان یادگیری رابطه جنسی» است. وی همچنین تأکید کرد: جامعه‌شناسی در ایران در زمینه تحلیل وضعیت موجود مطالعات خوبی دارد، اما در مورد وضعیت مطلوب و ارائه راه‌حل‌هایی که مبتنی‌بر واقعیت‌های اجتماعی باشد، نیازمند کار بیشتری است.پیامد فضای مجازی و عملکرد صداوسیما در بخش دیگری از این همایش، برخی از کارشناسان حوزه آسیب‌های اجتماعی وضعیت کنونی در فضای مجازی و به‌ویژه عملکرد صداوسیما را به‌گونه‌ای دانستند که سبب انزوا، کاهش تعامل مخاطبان و نوعی خشونت ناشی از نابرابری اجتماعی شده است.

ربیعی گفت: امروز همه اتفاق نظر دارند که ریشه مسائل ایران، اجتماعی است و البته اغلب به صورت اغراق آمیز بیان می‌شود.وی ادامه داد: اگر بنا باشد سیاست به دانش اجتماعی نزدیک شود و از آن بهره گیرد، باید روش مطالعه را در حوزه جامعه شناسی به جریانات واقعی اجتماعی امروز نزدیک کنیم. رابطه به وجود آمده بین دانشگاه و حوزه اجرایی در دوران اخیر، فرصت مناسبی را برای تولید اندیشه های اجتماعی فراهم کرده است.

ربیعی تصریح کرد: امروز همه اتفاق نظر دارند که ریشه مسائل ایران، اجتماعی است و البته اغلب به صورت اغراق آمیز بیان می شود. حتی کشوری مانند آمریکا وقتی می خواهد با ما خصومت کند می گویند هدف ما بدنه اجتماعی ایران است.وی ادامه داد: در سال 91 وقتی قرار بود درخصوص آسیب های اجتماعی همایشی برگزار شود، به ما گفتند قصد دارید سیاه نمایی کنید، اما امروز بیان می شود که درخصوص آسیب های اجتماعی 20 سال تاخیر داریم.

علت اعتیاد و طلاق در ایران:

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به سوال امروز جامعه درباره علت طلاق و اعتیاد اظهار داشت: اولین علت طلاق ناهمگونی نوع زندگی در دوران جدید و به هم خوردن ساختار قدرت در خانواده جدید، سوءظن، عدم فقدان یادگیری رابطه جنسی و مساله اقتصادی از جمله دلایل دیگر طلاق است.ربیعی با اشاره به اجرای طرح کاج با موضوع مطالعه اعتیاد در صنعت گفت: امروز اولین علت اعتیاد، ناامنی روانی است؛ برای نمونه در منطقه یک طلاق بیشتر از منطقه 22 است و امروز اعتیاد در بین افرادی که شغل دارند به هیچ وجه کمتر از بیکاران نیست؛ بلکه در برخی موارد نیز بیشتر است.وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پایان گفت: امروز این بحثی مطرح می شود که چرا مردم بی نشاط هستند و یا چرا دائم یکدیگر را اذیت می کنیم. به اعتقاد من ناامنی روانی بیشترین مسائل اجتماعی را تشکیل می دهد و ما آمادگی داریم که با کمک مسئولان برگزار کننده همایش و جامعه شناسان کار مشترکی را در این خصوص انجام دهیم.

برخی از  سخنرانان:

سبحان یحیایی، پژوهشگر حوزه ارتباطات، با بیان اینکه احساس نابرابری اجتماعی در میان حذف‌شدگان رسانه ملی، منجر به بروز خشونت می‌شود، تأکید کرد: صداوسیما یک رسانه عام و عمومی است که باید یک نقش ملی را ایفا کند. این رسانه نباید بخشی از مخاطبان را به دلایل خاص حذف کند؛ چیزی که امروز شاهد آن هستیم. وی  ادامه داد: این مسئله به ایجاد فاصله و بروز خشونت در میان افراد منجر می‌شود. این احساس نابرابری می‌تواند در گروه‌هایی از جامعه، منجر به بروز نوعی بی‌تفاوتی و بی‌اعتباری رسانه ملی شود؛ مسئله‌ای که انتخاب و مصرف رسانه‌های رقیب و کاهش نقش مرجعیت رسانه ملی را در پی دارد.

در ادامه، محمد آقاسی، رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، نیز در این نشست گفت: بر اساس آمار و داده‌ها، 50 درصد از مردم ایران با فیلترشکن وارد تلگرام می‌شوند و 17 درصد نیز اعلام کرده‌اند، از پیام‌رسان سروش استفاده می‌کنند.او اظهار کرد: عده‌ای، فضای مجازی موجود را ناشی از جهانی‌سازی فرهنگ دانسته و معتقدند، آسیب‌های جوامع دیگر، به‌ویژه سبک زندگی آمریکایی، دامن جامعه ایران، به‌خصوص جوانان و دانشجویان را گرفته است. برخی نیز معتقدند، رسانه‌های گروهی و مجازی فقط به بازنشر همان آسیب‌های موجود در جامعه و یا تسریع در اطلاع‌رسانی درباره آن می‌پردازند؛ بنابراین رسانه‌ها به خودی‌خود توانایی گسترش آسیب اجتماعی را ندارند. رئیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران با بیان اینکه 72.9 درصد مردم مخالف فیلترینگ تلگرام‌اند، اضافه کرد: پیش از فیلتر تلگرام، 60 درصد از کاربران آن مدعی بودند، در صورت فیلترشدن این شبکه مجازی، از فیلترشکن استفاده خواهند کرد و بر اساس آمار، با فیلترشدن تلگرام، بر تعداد کاربران اینستاگرام و واتس‌اپ در ایران افزوده شده است.بحران‌های «شهرک‌سازی بدون برنامه »کارشناسان آسیب‌های اجتماعی معتقدند، با توجه به شرایط اقلیمی، کمبود منابع آب، شرایط زیست‌محیطی و جمعیت رو به افزایش کلان‌شهرها، ساخته‌شدن شهرک‌های جدید و مسکن مهر در کنار شهرهای مادر، به دلیل آسیب‌شناسی‌نشدن در بخش‌های مختلف، پیامدهای منفی فراوانی در پی داشته است.

مهدی مسعودیان پژوهشگر و محقق علوم اجتماعی در این همایش درباره میزان تحقق زیست‌پذیری در شهرهای جدید گفت: شهرسازی از سال 1360 تصمیم‌گیری شد اما جمعیتی که برای این شهرک‌ها پیش‌بینی شده بود، به دلیل عدم رضایت ساکنان و نبود امکانات شهری در این شهرک‌ها وجود ندارد. این پژوهشگر ادامه داد: بررسی 82 مقاله پژوهشی علمی در فاصله زمانی سال‌های 1376 تا 1396 نشان می‌دهد که مسائل مختلفی همچون پنج بعد زیست‌پذیری از لحاظ اجتماعی، محیط، خدمات و زیرساخت و اقتصاد و مدیریت در 36 شاخص آسیب‌شناسی، کیفیت زندگی، مکان‌یابی، حس تعهد، مدیریت، جمعیت‌پذیری، کیفیت فضایی، زیستی و زمین‌شناسی فراتر از یک کار شهرسازی یا مدیریت شهری در نظر گرفته شده است. این محقق علوم اجتماعی با تأکید بر اینکه پژوهش‌ها نشان می‌دهد در ساخت شهرک‌های جدید به علوم اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی توجه نشده است، گفت: شهرهای جدید همانند شهرک اندیشه هرچقدر به مادر شهرها نزدیک‌تر باشند، از وضعیت مطلوب‌تری برخوردارند زیرا 400 هزار مسکن ‌مهری که در فضاهای نامناسب ساخته شد احساس حقارت و نابرابری اجتماعی را برای ساکنانش ایجاد کرده است.

زهرا امامی‌غفاری پژوهشگر دانشگاه نیز در این نشست، درباره ارزیابی پیامدهای اجرای طرح مسکن مهر در شهرهای جدید گفت: مسکن مهر خروجی کلان مسکن‌سازی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. این پژوهشگر اظهار کرد: دولت نهم این موضوع را مهم‌ترین طرح کاری خود انتخاب کرد تا راه سومی برای رفع معضل بخش مسکن باشد زیرا در دهه 60 با واگذاری زمین روبه‌رو بودیم و بخش زیادی از زمین‌ها واگذار و ساختش توسط مردم انجام شد و در دهه 70 نیز بازار زمین و مسکن وارد بخش خصوصی و به بازار سپرده شد که جهش‌های قیمتی در بخش مسکن را شاهد بودیم و تورم بخش زمین و مسکن را در پی داشت. وی با بیان اینکه عمده معضلات بخش مسکن از دهه 80 رخ داد، افزود: در واقع در این دوره زمانی مسکن از یک نیاز اجتماعی و مصرفی به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شد که دولت سیاست مسکن مهر را تغییر داد؛ درواقع پس از شکل‌گیری و تدوین مسکن مهر، پیامدهای آن را در شهرهای جدید از لحاظ اجتماعی و فرهنگی شاهد بودیم. 

معایب ازدواج کودک عروسان به جامعه می رسد:

زهرا میرزایی دانشجوی دکترای مددکار اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی و توانبخشی در سخنرانی با عنوان « پیامدهای ازدواج های زود هنگام دختران » با بیان این دختران و پسران هر دو به دلیل ازدواج زودهنگام با مشکلات متعدد رو به رو می شوند اما مشکلات ناشی از ازدواج برای دختران بیش از پسران است، گفت: مطابق با آخرین اخبار منتشر شده از سوی یونیسف نرخ ازدواج ثبت شده زیر 15 سال در ایران سه درصد است.وی با بیان این که ازدواج زنان در سنین پایین نه تنها عوارض و پیامدهایی برای خود و کودکانشان دارند بلکه عواقب و پیامدهای منفی کلان برای خانواده ها و جوامع به همراه دارد.وی افزود: ازدواج کودک عروسان با تحصیلات پایین و کاهش سطح سواد همراه است که به نوبه خود منجر به ازدواج اجتماعی و کاهش مشارکت اقتصادی و اجتماعی زنان منجر می شود.این پژوهشگر اجتماعی اضافه کرد: زنانه شدن فقر، به حاشیه رانده شدن زنان یکی دیگر از عواقب ازدواج کودک عروسان است.

ازدواج زود هنگام در پاره ای از خانوارهای تنگ دست تنها راه است:

شیرین احمدنیا پژوهشگر حوزه جامعه شناسی در این پنل  یکی از مشکلات را خشونت مبتنی بر فرهنگ نام برد و گفت: در برخی مواقع خشونت بهنجار و در چهارچوب ارزش های فرهنگی پذیرفته می شود.وی افزود: بسیاری از خشونت ها علیه زنان و قتل هایی که در چارچوب قتل های ناموسی شناخته می شود از این نوع است.این پژوهشگر با بیان این که برخلاف صحبت های رایج میانگین سواد در ایران زیر دیپلم ست، افزود: ازدواج های زودهنگام در پاره ای مواقع تنها چاره خانواده فقیر و تنگ دست است و باید برای جلوگیری از این اتفاق ناخوشاید سازوکارهایی اندیشده شود.

یک سوم زنان جهان خشونت را تجربه کرده اند:

لیلا فلاحتی؛ سرپرست گروه مطالعات زنان پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم در سخنرانی با عنوان «بررسی وضعیت آسیب های اجتماعی زنان و دختران در عرصه جهانی» با بیان اینکه آسیب ها و مشکلات اجتماعی پدیده ای فراگیر در همه کشورها و جوامع دنیا است، افزود: با وجود پیشرفت های زیاد، جهان نابرابرتر شده و زنان در چرخه و در معرض آسیب های جدی تری قرار دارند.وی گفت: فقر، نابرابری، فقدان دسترسی به منابع و فرصت ها بخشی از عوامل موثر در آسیب های اجتماعی است و بنا به شواهد و مستندات زنان جزو گروه هایی هستند که بیشتر در معرض آسیب هستند.

وی ادامه داد: نتایج تحقیقات نشان می دهد در حالی که در جوامع و کشورهای مختلف مسائل و آسیب های مختلفی در صدر مشکلات وجود دارد اما به صورت کلی چالش های مشترکی در سطح جهان قابل مشاهده است.فلاحتی نخستین چالش را موضوع آموزش دانست و گفت: در حالی که روندها نشان می دهد زنان و دختران دسترسی گسترده ای به آموزش پیدا کرده اند اما بر اساس آخرین آمار یونسکو 263 میلیون کودک، جوان و بزرگسال در سراسر جهان مدرسه نرفته اند و این بدان معناست جمعیت جهان در موضوع آموزش چالش دارند.این پژوهشگر افزود: از مجموع این تعداد 131 میلیون نفر زن هستند. بیشترین تعداد آنها مربوط به آفریقا و سپس آسیای غربی است هچنین دومین چالش مربوط به مشارکت اقتصادی و کسب فرصت های شغلی است به طوری که زنان در مجموع دو سوم از ساعات کاری را در جهان انجام می دهند و فقط یک دهم از مجموع درآمدها را کسب می کنند.

اختتامیه همایش

آئین اختتامیه این همایش نیز عصر پنجشنبه در سالن ابن خلدون دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با حضور اساتید و مدعوین برگزار  شد.

در اختتامیه این مراسم میرطاهر موسوی، دبیر علمی همایش به ارائه گزارشی از همایش پرداخت و اظهار کرد: ابتدا ضمن ادای احترام به روح استاد محمدامین قانعی‌راد و استاد محمد عبداللهی که هر دو حقی بر گردن جامعه‌شناسان و دانشجویان ایران داشتند، از حضور یکایک عزیزان از جمله جناب دکتر ربیعی، وزیر کار، رفاه و تعاون اجتماعی، دکتر پروانه سلحشوری و دکتر طیبه سیاوشی، نمایندگان مجلس تشکر می‌کنم، گفتنی است که دکتر ربیعی بسیار علاقه‌مند به مسائل اجتماعی بودند و فعالانه هم برخورد می‌کردند. دبیر علمی همایش ملی آسیب‌های اجتماعی ایران افزود: توانستیم با دولت و دستگاه‌های دولتی مشارکت بیشتری نسبت به همایش‌های قبلی داشته باشیم، ۴وزارتخانه، وزارت کشور، وزارت بهداشت و درمان، وزارت رفاه و تامین اجتماعی، وزارت راه وشهرسازی و تعدادی از سازمان‌های دولتی حضور داشتند.

وی با بیان اینکه ما در این دو روز موفق شدیم ۱۰ نشست تخصصی را در حضور استادان، وزرا، کنشگران اجتماعی و دانشجویان داشته باشیم، ادامه داد: افتتاحیه‌ای داشتیم که بخش قابل توجهی مربوط به پاسداشت دکتر قانعی‌راد بود و همچنین دو سخنرانی کلیدی توسط دکتر چلبی و دکتر مسجد‌جامعی انجام شد.وی از اتفاق جدیدی هم که در این همایش روی داد، ابراز خرسندی کرد و گفت: اینکه ما توانستیم با دولت و دستگاه‌های دولتی مشارکت بیشتری نسبت به همایش‌های قبلی داشته باشیم، بسیار قابل توجه است.

وی حضور علی ربیعی، وزیر کار را مشتاقانه توصیف کرد و اضافه کرد: اما متاسفانه بدنه وزارت رفاه و سازمان تامین اجتماعی مثل بهزیستی چندان مشارکتی نشان ندادند، علی‌رغم اینکه بارها و بارها تلفنی و کتبی دعوت کردیم؛ با این حال، خوشحالیم که یک دانشمند علوم اجتماعی در رأس وزارت رفاه و تامین اجتماعی حضور دارد.موسوی ادامه داد:‌ این حضور نشان‌دهنده این است که همگرایی نسبی اتفاق می‌افتد؛ حداقل سه نشست تخصصی ما را سه وزارتخانه با استانداردهای علمی برگزار کردند که همین یک اتفاق خوب بود.

دبیر علمی همایش آسیب‌های اجتماعی در ایران خاطرنشان کرد: نکته مثبت در این همایش این بود که تلاش شد استادان و پژوهشگران جوان و دانشجویان محقق به جامعه علمی ایران معرفی شوند و کارنامه قابل قبولی هم در این زمینه دریافت کردیم که امروز قرار است از تعدادی از پژوهشگران که مقالات برتر داشتند، قدردانی شود.موسوی در ادامه بیان کرد: حضور استادان حوزه‌های دیگر از جمله مدیریت، روان‌شناسی، مددکاری، اقتصاد، حقوق، جغرافیا و جامعه‌شناسان با گرایش‌های مختلف از نکات مثبت دیگر این همایش بود و ما این همگرایی را به فال نیک می‌گیریم، چرا که تعدادی از نشست‌های تخصصی را این استادان مدیریت کردند.وی هدف همایش را چنین عنوان کرد:‌ هدف ما از این همایش شناخت روزآمد آسیب‌های اجتماعی، ارزیابی و رصد آنها، امکان‌شناسی در قالب راهکارها و توصیه‌ها و تجویزاتی بود که بتوانیم آن را با همان رویکردی دکتر سراج زاده (همگرایی بین حاکمیت عرصه سیاسی، عرصه عمومی و مردم و ضلع سوم دانشگاه و اندیشمندان) دنبال کنیم.

وی در ادامه به برخی از محتواهای ارائه شده اشاره کرد و گفت: در این همایش دکتر ناصر فکوهی (استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران) نقدی داشتند و گفتند همایش خوبی بود ولی زمان بسیار کمی اختصاص داده شده بود و ما نمی‌توانیم در زمان کم تمامی مسائل را بیان کنیم. با توجه به اینکه تعداد بسیار زیادی مقاله و چکیده داشتیم و افراد شایسته‌ای که اعلام حضور کرده بودند و مطلب فرستادند، ما با این محدودیت توانستیم تنها ۵۰ مطلب را انتخاب کنیم و همین تعداد هم مورد اعتراض است و اگر زمان بیشتری را می‌گذاشتیم تبعاً قابل مدیریت در دو روز نبود.

موسوی خطاب به وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی هم گفت: یک استدعای ویژه از دکتر ربیعی دارم؛ این استدعای جامعه علوم اجتماعی است که یکی از سوالاتی که استادان و کنشگران اجتماعی و فعالان مدنی در این دو روز در قالب اعتراض به ما داشتند این بود که این حرف‌های خوبی که در این دو روز زده می‌شود به چه دردی می‌خورد، به چه کاری می‌آید، شنونده‌های این حرف چه کسانی هستند، آیا سیاست‌گذاران، تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان کشور از این صحبت‌ها مطلع خواهند شد یا اینکه حرف‌هایی است که پژواک آن تنها به خود ما خواهد رسید.وی در این‌باره تصریح کرد: استدعای من این است که در قالب گزارش منسجم، چکیده‌ای از مطالب ارائه شده به صورت کوتاه به اضافه نکات مهم به عنوان توصیه‌ها و تجویزات در اختیار دولت محترم قرار بگیرد، از این جهت، در صورت امکان ما بتوانیم این گزارش جمع‌بندی و توصیه‌هایی را که استادان داشتند، تقدیم دولت کنیم.وی افزود: آقای ربیعی! شما به عنوان نماینده علوم اجتماعی دولت این را تقدیم کنید تا جایی که ریاست جمهوری و هیئت وزیران به نحوی از این یافته‌ها و نتایج بهره‌برداری کنند.

در ادامه، میرطاهر موسوی، دبیر علمی همایش آسیب‌هی اجتماعی ایران گزیده‌ای از مطالبی که در سومین همایش ارائه شد، شرح داد که در پی می‌آید:

- در مراسم افتتاحیه دکتر چلبی یک رهیافت پیشنهادی داشتند که جامع بود در حوزه آسیب‌های اجتماعی در قالب ۶ ساختار مهم و ۲۰ نکته ضروری مطرح کردند.

- سخنرانی کلیدی که دکتر مسجد جامعی مطرح کردند مبنی بر اینکه تا کنون هیچ گزارشی که نشان‌دهنده کاهش آسیب‌های اجتماعی در ایران باشد، دریافت نکردیم که به نظرم بیان قابل توجهی است.

- مطرح شد که بودجه‌های قابل توجهی به پژوهش‌های آسیب‌های اجتماعی اختصاص داده شده است ولی عملاً حل مسائل و آسیب‌های اجتماعی تفاوت معناداری نداشته است، استدلال این بود که مسئله اجتماعی به مسئله حسابداری تقلیل پیدا کرده و اینکه اقدامات و سیاست‌های موجود کارآیی لازم را نداشته است.

– در این همایش از رنج کشیدن حوزه زنان از کلیشه‌های جنسیتی بحث شد. گفته شد که امر سیاسی تلقی شدن پژوهش در حوزه زنان یکی از آسیب‌های این پژوهش‌ها است.

- یکی از پژوهشگران جوان ما گزارش ارائه کردند با عنوان «کودک‌عروسان در ایران» و آمارهای قابل توجهی مطرح کردند. این آمارها تاکید می‌کردند که درست نیست چون چنین ازدواج‌هایی در سن پایین، ثبت نمی‌شوند، آنها را نادیده گرفت.

همچنین نرخ آمار ازدواج کودک‌عروسان زیر ۱۵سال به صورت رسمی در کشور ۳ درصد و زیر ۱۸ سال ۱۷ درصد است. در سال ۱۳۹۵، نزدیک به ۲۳۴ ازدواج دختر زیر ۱۰ سال به صورت رسمی ثبت شده است. ۳۹۰۴۵ دختر بین ۱۰ تا ۱۴ سال آمار ازدواجشان ثبت شده است و در عین حال مرگ و میر مادران زیر ۱۵سال پنج برابر بیشتر از مرگ و میر مادران ۲۰ سال است.

- در حوزه سیاست‌گذاری آسیب‌های اجتماعی وزارت کشور با تدبیر صحیح با استفاده از اساتیدی که خودشان انتخاب کردند مطالبی را در جلسه ارائه کردند، شاکله حرفشان این بود که غالباً سیاست‌گذاری‌های مسائل اجتماعی ایران دولتی و حاکمیتی است و نهادهای علمی، دانشگاهی و مدنی دارای قدرت و اثر در این برنامه‌ها نیستند؛ به صورت قاطع اعلام کردند که آمار قابل استنادی در حوزه آسیب‌های اجتماعی وجود ندارد.

- مسئله دیگر اشتباه در تمرکز کامل سیاست‌ها و برنامه‌ها در کاهش آسیب‌ها بود که در نشست‌ مطرح شد و نظر استادان این بود که از حوزه نشاط اجتماعی و امید اجتماعی غفلت شده است و معتقد بودند که باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه‌ها صورت گیرد. جمع‌بندی نشست این بود که عمده‌ترین آسیب‌های اجتماعی در ایران وجود نابرابری و افزایش سریع تغییرات اجتماعی است.

- تقلیل سیاست‌گذاری اجتماعی در این حوزه به مداخلات خرد، فردمحورانه و مددکارانه و غفلت از عوامل ساختاری و سه سطحی خرد، میانه و کلان است، درباره این حرف در عین اینکه درست بود، نقدهایی هم توسط سایر استادان مطرح شد.

- در حوزه آسیب‌های اقتصادی مطرح شد که فساد ریشه در مناسبات رانتی و سیاسی دارد که علت نابرابری در جامعه است، دکتر راغفر ضمن بیان این مطلب اشاره داشتند که کاهش و افول سرمایه اجتماعی به عنوان یک مولفه بسیار مهم در پیدایش و پمپاژ آسیب‌های اجتماعی است؛ چهار راهکار برای توسعه سرمایه اجتماعی و پرهیز از واگرایی‌ها مطرح شد:

۱-اعلام عفو عمومی

۲-گسترش گفت‌وگوی عمومی

۳-تلاش برای رفع نابرابری‌ها

۴-شفاف‌سازی فرآیندهای حکومتی

- از جمله نگرانی‌هایی که مطرح شد دستکاری واقعیت‌ها در راستای منافع فرادستان و صاحبان قدرت است و قربانی شدن جامعه در اثر این دستکاری در واقعیت‌ها است و نقد بازارگرایی، روابط رانتی و بازارگرایی مبتذل که به اصول بنیادی بازارگرایی که می‌تواند بخشی از مشکلات جامعه را حل کند، هم پایبند نبودند و نهادهای لازم را در این بازارگرایی مبتذل مورد توجه قرار ندادند و پاسخگوی پیامدهای‌ هم نیستند؛ نقدی که در نظام بانکی انجام شد با توجه به فسادهایی که صورت گرفته نقد استادان این بود که تزریق ۲۰ هزار میلیارد تومان منابع به بانک‌ها هیچ تاثیری ندارد جز ادامه این روش‌های فسادآمیز و تکمیل حلقه فساد در نظام بانکی.

- از جمعیت ۱۵ تا ۲۴ سال کشور که بالغ بر ۱۱ میلیون نفر هستند، ۴ میلیون نفرشان نه تحصیل می‌کنند و نه شغل دارند و این یک آژیر خطر در حوزه آسیب‌های اجتماعی است.

- در بخش روان‌شناسی و سلامت روانی مطرح شد که ۸۲ درصد مردم تهران در یک سال گذشته یعنی سال ۹۵ و ۹۶ دچار یک فشار روانی و یک تکانه شدید شدند که به طور میانگین ۸ ماه از روند زندگی‌شان را مختل و درگیر کرده است.

- در حوزه شیوع مصرف مواد و طول عمر مطرح شد که شیوع مصرف مواد به طور میانگین ۸.۵ درصد طول عمر شهروندان را به خودش اختصاص داده است، روش ۷۶ درصد معتادان کشیدن است و ۴ درصد از روش تزریق استفاده می‌کنند، ۳۰ درصد معتادان هم از دو نوع ماده اعتیادآور استفاده می‌کنند.

- ما اساسا در ایران الگوی سیاست جامع و کارآمد سلامت اجتماعی نداریم.

- بحث خشکسالی در سرزمین ایران و تشدید نگران کننده مهاجرت‌ها در ایران.

- مسائل اجتماعی جمعیتی مرزی ایران.

- تغییر ترکیب جمعیتی مبتلایان به ایدز.

- ساختمان و هرم سنی کودکان کار و خیابان.

- در حوزه شهر هم بحث ایجاد شهرهای جدید و مسکن مهر به عنوان تولید ناهنجاری‌های اجتماعی مطرح شد.

– دکتر فکوهی تهدیدی به عنوان یکسان‌سازی سبک زندگی آن هم با مدیریت حکومت در شهرها وکلانشهر‌ها را مطرح کردند؛ می‌گفتند وقتی در یک خانواده نمی‌شود سبک زندگی را یکسان‌سازی کرد، چطور حکومت در کلانشهرها می‌تواند سبک زندگی را یکسان‌سازی کند؟ و فضای عمومی را اشباع کند. به این ترتیب، با سبک زندگی تعریف شده از سوی حکومت، سبک زندگی واقعی به سمت حوزه‌های خصوصی و نیمه خصوصی می‌رود.

– خانم سپیده یادگار هم اطلاعات خوبی را درباره ترنس‌ها در این همایش مطرح کردند و گفتند ۲۰ درصد این جمعیت از خانواده‌های‌شان طرد شدند، ۵۰ درصد مورد تجاوز قرار گرفتند، ۴۰ درصد خودکشی کردند و این افراد همچنان به دلیل فقدان شناخت جامعه و خانواده از این مسئله در معرض طرد و آسیب‌های اجتماعی فوری قرار گرفتند.

- رسول صادقی نکته‌ای را گفتند که در دوره‌های اخیر در کشور با شکل‌گیری پدیده هم‌باشی خانواده از شکل یک نهاد به یک رابطه تقلیل پیدا کرده است.

- غلبه الگوی کمی و آمارهای رایج شده در علوم انسانی و در پژوهش‌های اجتماعی، آشفتگی‌های مفهومی، مصرف‌گرایی مفرط اقتصادی، وجود یک چرخه معیوب که ما را به این اندیشه می‌رساند که گویا ما این آسیب‌های اجتماعی را نداریم، تضادهای منفعتی، گریزان بودن محققان از یکدیگر، گریزان بودن محققان از حاکمیت و عدم ارتباط واقعی با جامعه، دیگر بحثی بود که در همایش مطرح شد و تاکید شد جامعه نیاز به اشتراکات ذهنی برای گفت‌وگو دارد.

- آسیب‌ها در سه سطح ۱- مردم احساس نا امنی می‌کنند، ۲- سیاست‌گذاران که به نوعی مشروعیت‌شان در خطر قرار گرفته است، ۳- سیاست‌پژوهی که اعتبار علمی آن در خطر قرار گرفته است، تبدیل به مسئله شده و مورد نقد و بررسی استادان قرار گرفت.

در این نشست به نواقصی شامل کاستی نظری، کاستی داده‌های تحقیق و کاستی در نظام سازماندهی اشاره شد.

- دکتر ربیعی روندی را مرور کردند در ضعف‌هایی که در آسیب‌های اجتماعی وجود دارد، باید سیاست‌گذاری‌ها را تقویت کرد و یک رویکرد منطقی و علمی و در عین حال عمل‌گرایانه به این نکات داشت.

در پایان از مقالات برتر و عکس‌های برتر پژوهشگران جوان که در این همایش ارائه شده تقدیر شد:

در بخش مقالات برتر پژوهشگران جوان:

۱-زهرا میرزایی با عنوان پیامدهای ازدواج‌های زودهنگام.

۲-سپیده یادگار با عنوان تجربه ترنسکشوالی در خانواده ایرانی.

۳-فائزه خواجه‌زاده با عنوان اثرات خشکسالی بر مهاجرت‌های داخل ایران.

۴-عبدالوهاب شهلی‌بر با عنوان تحلیل مسائل اجتماعی بهره برداری و نگهداری مجتمع‌های مسکن مهر در شهرهای جدید.

در بخش عکس :

 ۱-وحید خدادادی مجموعه عکس‌های محمد امین قانعی راد.

۲-حسین ساکی

۳-کاوه ذکریایی نژاد

۴-ساجد حق شناس

۵-حمیدرضا غلامی

۶-سعید غلامحسینی برای مجموعه گورخواب ها

رتبه‌های اول تا سوم مجموعه عکس‌ها:

۱-جمشید فرج وند برای مجموعه تی وی.

۲-اصغر خمسه برای مجموعه حراج کلیه.

۳-جاوید تفضلی برای مجموعه شش طبقه.

تعدادی از تصاویر: ( تصاویر بیشتری در قسمت گالری تصاویر سایت موجود می باشد)

       

 جهت دریافت کتاب " مجموعه ی چکیده ی مقالات سومین همایش ملی آسیب های اجتماعی ایران بهار1397" روی این لینک"  دانلود کتاب " کلیک نمایید.